5.SINIF BOŞALTIM SİSTEMİ DERS NOTLARI

5.SINIF   BOŞALTIM DERS NOTLARI

Şimdi çoğunuzun evlerinde olmasada eskiden evlerin çoğunda yanmakta olan sobaları hepiniz bilrisiniz evimizde ısınmak için gerekli olan enerjiyi sobada odun ,kömür gibi maddeleri yakarak  elde ederiz.Yine dışarıda arabalar baktığımızda arabalar hareke etmek için benzin denilen yakıtları yakmamız gerekir .Düşünün ??? evde soba yanarken ortaya zehirli bir gaz ortaya çıkar bunu hepimiz biliriz bu gazın adı karbondioksittir sobadan çıkan bu gaz soba boruları ve bacalar sayesinde bacadan dışarı verilir yani odanızdan uzaklaştırılır

,benzer bir örnekte arabanızda yanan benzinin çıkarttığı karbondioksit egzozdan dışarı verilir .Sobadan kömürün yanması sonucu ortaya çıkan karbondioksitin dışarı atılmadığını evinizin içinde biriktiğini düşünün ?? veya arabanızdaki benzinin yanması sonucu ortaya çıkan zehirli gazın arabanızın içinde biriktiğini düşünün ne olur?? Tabiki cevabınız et Allah muhafaza ölürüz dersiniz.

İşte çocuklar  bizler vucudumuz için gerekli olan enerjiyi  havadan aldığımız oksijenle besinleri yakarak elde ediyoruz.Tabi bizdeki yanmada sobadaki gibi alev çıkmadığından bizdeki yanmaya yavaş yanma denir bunu biliniz….Bizdeki yanma yavaşta olsa bizim besinleri yakmamız sırasında  tıpkı kömürün sobada yanması snucu ortaya çıkan zehirli gaz karbondiokst olmak üzere bir çok zehirli  madde ortaya çıkar .Biz canlılar vuvudumuzun içinde ortaya çıkan bu zararlı maddeleri vucudumudan uzaklaştırmak zorundayız.İşte Besinlerin yakılması ve diğer Canlılık faaliyetleri sonucunda ortaya çıkan zararlı  ve atık maddelerin vucuttan dışarı uzaklaştırılmasına boşaltım denir

Vucudumuzda Boşaltım ürünleri:  Vucudumuzda boşaltımı yapılması gereken bazı maddeleri şunlardır 1- Karbondioksit(besinlerin Yanması sonucu ortaya çıkar) 2- Zehirli Maddeler(7.sınıfta adına “üre “diyeceğimiz  zehirli bir madde proteinlerin yanması sonucu ortaya çıkar siz bu sınıfta  üre ismini bilmek zorunda değilsiniz zehirli madde olarak bilebilirsiniz.3-Su ve Mineraller (tuz v.b) yalnız burada çok önemli bir nokta var su ve tuz zararlı bir madde değildir ancak suyun ve tuzun fazlası vucudun dengesini bozabileceğinden fazla su ve tuzun vucuttan uzaklaştırılması gerekir bu yüzden boşaltım ürünleri sayılır….ve4- Sindirim artıkları  besinlerin sindirime uğradıktan sonra ince bağırsakta sindirilen besinler kana emilir,,,kalın bağırsakta su ve mineraller  kana emilir…. Geriye ise sindirelemeyen  besin artıkları kalır bunlarda boşaltım ürünleridir…

BOŞALTIM ORGANLARI ve BU ORGANLARLA DIŞARI ATILAN ÜRÜNLER

1-Akciğer   : Karbondioksit ve Suyun dışarı atılmasını sağlar(Ağzımızla cama üflediğimizde çıkan su buharıdır unutmayın

2-Deri:Terlediğimizde Su ve Minerallerin yani tuzun dışarı atılmasını sağlar

3-Anüs :Sindirim sonucu ortaya çıkan işe yaramayan sindirilmemiş besin artıklarını dışarı atılmasını sağlar

4-Böbrekler :Zehirli Bir madde olan üreyi kanın içerisinde süzerek dışarı atar

BÖBREKLER

Elimizi belimiz attığımızda yaklaşık baş parmaklarımızın gösterdiği yerdedir.

Böbreklerimizin yapısında kandaki zehirli maddeyi(üre) süzebilen yaklaşık 1 milyon tane küçücük süzgeçler vardır..

Biliyorsunuz ki vucudumuzda bütün  maddeler kan ile damarla içinde taşınır .Böbreğe kan getiren damara böbrek atardamarı Kalp böbreğe böbrek atardamarı ile içerisinde  zehirli  maddeyi bulunduran yararlı maddeleri de bulunduran kanı gönderir.Böbrekte bulunan süzgeçler (nefronlar)bu kanın içerisindeki yararlı maddeler ile zararlı maddeleri birbirinden ayırır ve süzer zararlı maddeleri böbreğin aşağı kısmında idrar olarak süzer idrarın içerisinde bulunan  maddeler şunlardır  Zehirli madde (üre) ,Su,Mineral tuzlar…Yararlı maddeleri ise vucudun ihtiyacı olduğundan  kana tekrara geri verir buna emilim denir(böbrek toplardamarına Böbrekten kanı alan damar) İdrar böbrekte oluşturulduktan sonra üreter yani idrar kanalı ile idrar kesesine(mesane) aşınır idrar kesesinde birikir ve belli bir miktar olduktan sonra üretra adı verilen yerden dışarı idrar gönderilir böylece boşaltım olayı gerçekleşir

BÖBREKLERİMİZİN SAĞLIĞINI NASIL KORURUZ

-Böbreklerimizin sağlığını korumak için blo su (günde en az 2 litre veya 8 su bardağı) su içmeliyiz  su içmek demek böbreğinize can vermek demektir bunu unutmayınJ

-Fazla tuzlu ve  mineral içeren maden suyu gibi besinleri çok tüketmemeliyiz bunların içerisinde bulunan  mineraller böbreklerde birikerek böbrek taşı oluşturabilirler

-Böbreklerimiz darbelerden ,çok soğuk ortamlardan korumalıyız

-Diş iltihapları ve uzun süre tedavi edilemeyn boğaz iltihapları böbreklere zarar verir bu gibi durumlarda tedavizimizi hemen yaptırmalıyız

BÖBREK HASTALIKLARI

-Böbrek Taşı :Besinlerden alınan fazla tuz ve minerallerin birikmesiyle olur ağrılı bir rahatsızlıktır tedavi edilmezse böbreklerde hasara sebep verir tedabvisi duruma göre değişebilir küçük olan taşlar yüksek enerjili ses dalgaları ile kırılabilir.büyük olan taşlar ise ameliyatla alınır.

Nefrit:Böbreklerdeki süzgeçlerin yani nefronların iltihaplanmasıdır.Tedavi edilmelidir edavi edilmezse böbreklerde yetmezliğe sebebp olabilir

Böbrek yetmezliği:Böbrekerin görevini yerine getirememesi durumudur .Bu durumda hastaların durumlarına göre Böbreğin görevini yapan makineye  yani DİYALİZE BAĞLANMASI GEREKİR.ancak bi insanın böbrekleri görevini yapamıyorsa diyaliz geçici bir çözüm olup böbrek nakli olmalıdır

UNUTMAYIN :İnsanlar tek böbreklede srunsuz bir şekilde yaşayabilir ancak  iki böbreğin yapacapı işi tek böbrek yaparsa  bu böbreğin  ilerde sorunlarla karşılaşma olasılığı iki böbreği lan insanlara göre daha fazladır.