Hücre Bölünmesi ve Mitoz Bölünme Ders Notları 1

                                                                       HÜCRE BÖLÜNMESİ

MİTOZ BÖLÜNME DERS NOTLARI

ÖĞRENMENİZ GEREKENLER

1. Mitoz ile ilgili olarak öğrenciler; 1.1. Canlılarda büyüme ve üremenin hücre bölünmesi ile meydana geldiğini açıklar. 1.2. Mitozu, çekirdek bölünmesi ile başlayan ve birbirini takip eden evreler olarak tarif eder. 1.3. Mitozda kromozomların önemini fark ederek farklı canlı türlerinde kromozom sayılarının değişebileceğini belirtir.

Hatırlatma:6.Sınıfta  insanlarda üreme konusunu hatırlayın.erkek üreme hücresi sperm ve dişi üreme hücresi yumurta birleşiyor bu olaya döllenme demiştik.Döllenme sonucu ortaya çıkan tek bir hücre olan yapıya zigot demiştik.

Sorularımız:İnsanlar  üremeyi sağlayan sperm ve yumurta hücrelerini nasıl meydana getiriyorlar.Nasıl oluyor da tek bir hücreden oluşan ve gözle görülemeyen  zigot 9 ay 10 gün sonra ortalama ağırlığı 3kg boyu 50 cm olan bir bebeği meydana getirebiliyor.Yine doğduğunuzda yaklaşık 3kg ağırlığında ve 50 cm boyunuz var iken geçen zamanla boyunuz 150cm kilonuz 45 nasıl oldu nasıl böyle büyüyebildiniz.Saçınızı kesiyorsunuz saçınız yeniden çıkıyor..elinizin bir kısmı kesiliyor ama zamanla o kesilen kısım vücut tarafından onarılıyor..Tırnağınız kesiliyor tekrar uzuyor…evinizde ekmeğiniz üzerine baktığınızada gördüğünüz küf günler içerisinde  ne kadarda çabuk çoğalıyor?Bir canlı bir anne ve babadan  onların karışık özelliklerini alarak nasıl taşımaktadır.

Cevap: Yukarıda belirttiğimiz tüm soruların cevabı için genel  olarak hücre bölünmesi diye cevaplayabiliriz.peki hücre bölünmesi nedir

**Hücre bölünmesi kavramı denildiğinde canlılarda iki farklı hücre bölünmesinden söz edebileceğimiz bunların  Mitoz Bölünme ve Mayoz Bölünme olduğunu bilmemiz gerekir

MİTOZ BÖLÜNME:  Mitoz hücre bölünmesi nedir ve canlılardai etkileri nedir diye düşünerek yola başlarsak  Mitoz hücre bölünmesi

Çok Hücreli Canlılarda : Büyüme (boyunuzun uzaması ,bir bebeğin zamanla yetişkin bir insan dönüşmesi) düşünsenize dünyaya anne karnında tek bir hücre olarak balayıp dünyaya geldiğinizde milyonlarca hücreden oluşuyorsunuz zamanla bu hücrelerin sayısı trilyonları buluyor  biz buna halk arasında büyüme diyoruz aslında büyüme hücre çoğalmasıdır bu çoğalmayı sağlayan mitoz hücre bölünmesidir.tırnağınızın uzaması,saçınızın uzaması ,kemik uzaması organların büyümesi gibi bir çok küçük örmek büyüme olarak düşünlür,Gelişmeyi sağlar,bozulan hücrelerin onarılmasını(yerine yenilerinin yapılmasını) sağlar.örneğin  düşünün  eliniz bıçakla kesildi kesilen yerdeki deri hücreleriniz  öldü deri hücreleriniz  hemen bozulan yerdeki hücrelerin yerine yenisinin yapılmasını sağlar yaranız iyileştiğinde yeni hücrelerinizde hazırdır.Örneğin İnsanda yaklaşık 4 litre kan var devamlı kan veren insanlar var bu insanların kanı sizce hiç bitmiyor mu.verdiğiniz kanın içindeki hücreler mitoz hücre bölünmesi yoluyla çoğalarak  hemen yenisini yapıyor aslında kan Vermek bu yüzden sağlığa yararlıdır..

***Mitoz Bölünme Aslında Hücre Çoğalması olarak düşünebilirisniz .hatta Bir hücrenin Mitoz bölünme gerçekleştirmesi demek hücrenin  kendini, fotokopi ile çoğaltması gibidir.Bir hücre Bir mitoz bölünme geçirdiğinde  kendisinin aynı özelliklerini taşıyan bir hücre daha yapar sonuçta bir ez mitoz bölünme  geçiren bir hücre toplam 2 hücre olur ****Tam burada şu bilgiyi vermek gereklidir bir hücre bir kez değilde 5 kez 8 kez gibi sayılarda mitoz bölünme geçirdiğinde toplam kaç hücre meydana gelir sorusuna yanıt verebilmeniz gerekir….Bu soruyu nasıl cevaplarız 2ⁿ Formülü ile hesaplayabiliriz burada “n” diye sembolleştirdiğimiz değer gerçekleştirilecek mitoz bölünme sayısıdır

Bilgiyi Örnekleme:  Bir hücre ara arkaya 5 kez mitoz bölünme geçirirse toplamda birbirinin aynı özelliğe sahip kaç hücre oluşur  

Çözüm : Mitoz bölünme sonrası oluşacak hücre sayısını bulmak için  2ⁿ formülünden   2⁵ dersek  

Bu   2x2x2x2x2=32 tane özellikleri aynı olan hücre oluşur

BİLMENİZ GEREKEN KAVRAMLAR

1-DNA: yapısına ileriki haftalarda gireceğimiz DNA  Anne ve Babamızın özelliklerinin bize karışık olarak aktarıldığı özellklerin kısaca sahip olduğumuz tüm hücrelerimizin özelliklerini daha doğrusu şifrelerini yapısında bulunduran bir canlının en önemli yapısal birimidir.Her hücrede DNA yapısı bulunur hücrelerde çekirdeğin yönetici olmasını sağlayan kısım DNA ‘dır

2-Kromatin İplik: DNA normal şartlarda hücrein içinde bir ip yumağı şeklinde görülür biz buna kromatin iplik deriz (bu Bilgiyi bilmeniz gerekmemekte olup konunun bütünlük içinde olması için  bu bilgi size  verilmiştir.)

3-Kromatid:Kromatin ipliklerin(DNA) kısalıp kalınlaşmış halidir

4-Kromozom :Normal şartlarda hücreye bakıldığında kromozomu göremezsiniz…kromozomlar hücre bölünmesi esnasında DNA ipliklerine protein eklenmiş halidir diyebiliriz kromozomlar kromatidlerin (DNA) kendini eşleyerek oluşturuduğu bir yapıdır diyebilirz özetle 1 Kromozom =2 Kromatid demektir.Bir Canlıda kromozomlar sadece hücre bölünmesi esnasında görülebilir çünkü normalde  DNA (kromatin İplik şeklinde bulunur) her canlıda kromozom sayısı farklı olabileceği gibi aynı sayıda kromozom olabilir

Önemli Bilgi: Kromozom sayısının aynı olması veya fazla veya az olması canlıların aynı olmasının ,veya  gelişmişlik düzeylerinin belirlenmesi  açısından bir ölçü değildir..İnsanlarda toplam 46 adet kromozom vardır.bunların 23 ‘ü annemizden 23 ‘ü babamızdan gelir .bizimle aynı sayıda kromozom olan canlılarda vardır bu biribirimizle benzer özellikler gösterecğimiz anlamına gelmez.Kromozom demek ,Kromatid demek,kromatin iplik demek aslında DNA’nın taşınma biçimlerin değişik olmasında kaynaklanır .Kromozom DNA’nın protein katılmış halidir yani Bizim tüm sahip olduğumuz özellikler Kromozomlarımızdadır.Her kromozomda ayrı özelliklerimizin barındırıldığı kısımlar vardır bu DNA kısımları GEN olarak adlandırılır….

SORU :Kromozomlar çiftler halindedir niçin?

23 Çift yani 46 kromozom vardır  her çift kromozmun birisi anneden birisi babadan gelir bunların üzerinde taşıdığı  İnsan karakterleri özellikleri aynı özelliklerdir örneğin 1 çift kromozomda göz rengi mizi belirleyen özellkler olabilir annemizden kahverengi babamızdan mavi göz rengi özelliği gelmiş olabilir biz aynı karakterlereetki eden birisi anne diğeri babadan gelen kromozom çiftlerine homolog kromozom denir…..